ما درون را بنگریم و حال را

متن مصاحبه دکتر سبحان نظری، دبیر انجمن، با خبرنگار ماهنامه صنعت حمل‌ونقل که در شماره خرداد ماه 1401 این ماهنامه منتشر شد:

سبحان نظری دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته دلیل اصلی کاهش بهره‌وری در شبکه ریلی را نداشتن اعتماد دولت به بخش خصوصی دانست و گفت: ارتباط دولت با بخش خصوصی از دو جهت خوب نیست. نخست اینکه بخش خصوصی مالک لکوموتیو طلبکار است و دولت باید پول این بخش را بدهد تا بخش خصوصی بتواند لکوموتیوهایش را تعمیر و نگهداری کند و با آن بار جا‌به‌جا نماید. وقتی مطالبات بخش خصوصی انباشته شده و پرداخت از طرف دولت قطره‌چکانی می‌شود، بدیهی است که این موضوع روی حمل بار آثار خودش را نشان ‌دهد.

نکته دوم این که تعداد زیادی از لکوموتیوهای راه‌آهن زمین‌گیر شده‌اند و راه‌آهن لکوموتیوهای خود را وارد حمل ترانزیت کرده است چون درآمد این بخش چند برابر بخش حمل بار داخلی است و از این طریق راه‌آهن دولتی کسب درآمد کرده است. از هر زاویه‌ای نگاه کنید حمل بار داخلی اولویت داشته و از منظر منافع ملی نیز حمل بار داخلی مهم‌تر می‌باشد. برای مثال گوگرد ترکمنستان از مسیر ایران حمل شده است اما محمولات فولادی یا قیر تولید داخل که صادراتی هم بوده‌اند، زمین‌گیر شده‌اند. خیلی‌ها از سر دلسوزی روی ترانزیت تاکید دارند و ما هم منکر ترانزیت نیستیم و حمایت هم می‌کنیم ولی شبکه لجستیک موجود ضعف‌ها و ظرفیت محدودی دارد. شبکه حمل‌ونقل و لجستیک ما می‌تواند در خدمت ترانزیت باشد و همزمان باید در خدمت صادرات کشور هم باشد. در ترانزیت فقط بخش حمل بار را ما انجام می‌دهیم ولی صادرات باعث ایجاد اشتغال و درآمد ارزی برای کشور می‌شود و هم اینکه کشورهای هدف را به محصولات ما وابسته می‌کند. در وصف چنین ارجحیتی باید گفت که اگرچه برون‌گرایی عملیات حمل‌ونقل ریلی و درآمدزایی از راه ترانزیت، امری پسندیده است، اما پیش از آن باید حال درون را نگریست و در اندیشه حمایت از اقتصاد صنایع داخلی بود.

سرمایه‌گذاری در بخش ریلی به علت کم بودن تعداد مشتریان ریسک بالایی دارد، کار سختی است و نیاز به ایثار دارد. یکی از شرکت‌های تولیدی ظرفیت تولیداتش را 10 هزار قطعه اعلام کرده است. از طرفی شرکت‌های مالک ناوگان و سازنده ناوگان برای سال 1401 نیازشان را حدود 25 هزار قطعه اعلام کرده‌اند. بدیهی است که برای رفع اختلاف بین میزان تولید و نیاز باید مجوز واردات داده شود. وزارت صمت بدون اینکه به راه‌آهن و بخش خصوصی ریلی که مشتری این تولیدکننده است اطلاع بدهد به یکباره ممنوعیت ورود این قطعه را صادر کرده است و این ممنوعیت باعث ایجاد اختلاف بین تولیدکننده و مصرف کننده شده است.

سال‌های زیادی است که این قطعات وارد می‌شوند و شرکت‌های مالک ناوگان با همین قطعات فعالیت می‌کنند و اگر کیفیت این محصولات نامرغوب بود حتما شرکت‌های استفاده کننده دنبال تولید کننده با کیفیت می‌رفتند و خریدهایشان را از جاهای دیگر انجام می‌دادند. چینی‌ها دیگر آن چینی‌های چند دهه پیش نیستند و فقط هم مشتریشان بازار ایران نیست که بخواهند جنس بنجل تولید کنند.

حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان

دکتر نظری حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را چنین تشریح کرد: برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان بخش مهم قضیه را باید راه‌آهن انجام دهد. عمده فناوری‌های پیچیده‌ای که نیاز به ورود شرکت‌های دانش‌بنیان دارد، درون راه‌آهن است. از آن‌جا که راه‌آهن شرکت دولتی تصدیگر است و عمده فرآیندهای مدیریتی را در دست دارد، این شرکت‌ها بیشتر نیازمند حمایت از طرف راه‌آهن می‌باشند. کارهایی که در مرکز جهادی پیشرفت صورت گرفته است از کارهای خوبی بود که در دوره آقای رسولی انجام شد. صاحبان ایده به این مرکز مراجعه می‌کنند و ایده‌هایشان بررسی می‌شود اما این مرکز مثل گذشته فعال نیست. پارسال در انجمن با چند شرکت دانش‌بنیان جلسات حضوری و مجازی برگزار کردیم که ایده‌های مختلفی مثل ایده‌های نرم‌افزاری و مکانیکی داشتند. البته برخی از ایده‌ها قابلیت عملیاتی شدن نداشتند اما از ایده‌هایی که قابلیت انجام داشته باشند، به خصوص در زمینه تخلیه و بارگیری واگن‌ها، تعمیرات و نگهداری ناوگان یا نرم‌افزارهای مورد نیاز شرکت‌های ریلی استقبال می‌کنیم. حتی برخی از اعضا پیشنهاد تشکیل صندوق نوآوری و شکوفایی حمل‌ونقل ریلی را داده‌اند و موضوع را هم پیگیری می‌کنند.

خبرنگار: الهام زرقانی