موسسات لیزینگ گره گشای نوسازی ناوگان ریلی

عقد قرارداد ساخت 400 واگن جدید و نهایی شدن ورود 3000 واگن دیگر تا پایان سال به ناوگان ایران نشان از آغاز تغییرات جدی در عرصه ریلی کشور دارد؛ تغییراتی که از چند ماه پیش مقدمات آن با افزایش مذاکرات با طرف های داخلی و خارجی برداشته شده بوده و حالا و در جریان قراردادی که در وزارت نفت با حضور وزیر راه وشهرسازی و سرمایه گذار بخش خصوصی برداشته شده رسما کلید خورده است.

هرچند با توجه به درجا زدن طولانی مدت صنعت ریلی ایران در طول سال های گذشته صرف نهایی شدن خبر عقد قرارداد برای وارد شدن واگن های جدید به ناوگان نیز می تواند خبری بسیار مثبت به حساب بیاید، اما همچنان شرایط برای آنچه وزیر راه از آن به رستاخیز ریلی یاد کرده فراهم نیست.
حمل و نقل ریلی که از ابتدای دولت یازدهم بنا بود به عنوان یکی از یادگارهای اصلی این دولت برای مردم باقی بماند هرچند در حوزه های مختلفی همچون کشیدن ریل های جدید، دو خطه و چهار خطه کردن مسیرهای اصلی و وارد کردن فناوری خطوط سریع السیر تجربه ای جدید را پشت سر گذاشته، اما هنوز در عرصه عمل با اما و اگرهایی روبه روست و در این بین نحوه تامین مالی طرح ها اصلی ترین سوال باقی مانده است.

با وجود آنکه اجرایی شدن برجام توانسته بسیاری از موانع بر سر راه ورود سرمایه گذاران خارجی به ایران را بردارد و در طول ماه های گذشته توافقاتی میان ایران و سرمایه گذاران کره ای، چینی و آذربایجانی به امضا رسیده ولی در حوزه ساخت و تامین ناوگان هنوز اما واگرها برجای خود باقی است.
با توجه به محدودیت جدی منابع مالی دولت، وزارت راه رسما اعلام کرده برای پیگیری نوسازی ناوگان روی سرمایه گذاری خارجی و داخلی حساب خواهد کرد. سرمایه های خارجی از طریق فاینانس وارد خواهند شد و برای سرمایه گذاران داخلی نیز تسهیلات و شرایط حمایتی تعبیه می شود. با این وجود یکی از اصلی ترین راهکار هایی که می توان از آن استفاده کرد و هنوز در عرصه عمل به جریان نیفتاده ابزار لیزینگ است.

نبود موسسات لیزینگ در ایران که می توانند به عنوان واسطه ای میان بهره بردار تولیدکننده فعالیت کنند باعث شده بسیاری از قراردادها نیاز به پرداخت قطعی بهره بردار داشته باشد و محدودیت های موجود بر سر راه آنها، پیگیری خرید واگن های جدید را سخت می کند. در دیگر سو نبود موسساتی که تامین مالی را برعهده بگیرند باعث شده تولیدکنندگان خارجی با استفاده از ابزار فاینانس قدرت بیشتری در بازار ایران بگیرند و تولیدکنندگان داخلی در عرصه های مختلف ریلی با دشواری در رقابت روبه رو هستند.

ضمانت اصلی ترین اولویت سرمایه گذاران ریلی
یک صاحب نظر عرصه ریلی معتقد است هرچند وجود موسسات لیزینگ می تواند بخشی از ابهام های موجود بر سر تامین مالی طرح ها را برطرف کند، اما در صورت حذف واسطه ها و البته ضمانت اجرایی لازم می توان کار موسسات لیزینگ را به شرکت های بهره بردار واگذار کرد.
محمد سعیدی در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: هدف از راه اندازی موسسات لیزینگ حضور آنها به عنوان خریدار ابتدایی محصولات ریلی و سپس واگذاری آنها به شرکت های بهره بردار است. هرچند می توان از این فرصت استفاده کرد، اما می توان به این گزینه نیز اندیشید که خرید لیزینگی واگن با حذف واسطه از سوی سرمایه گذار انجام گیرد و برای تضمین قرارداد نیز شرکت راه آهن ورود کرده تا قرارداد را نهایی کند.

به اعتقاد وی، در صورت ارائه ضمانت های نهایی می توان انتظار داشت بخشی از مشکلات مربوط به تامین مالی طرح های ریلی برطرف شود و از سوی دیگر نیز سرمایه های خارجی به کمک بیایند.
مدیرعامل سابق شرکت ایریکو تاکید کرد: با توجه به تجربه بسیار مثبتی که از قراردادهای فاینانس در گذشته وجود داشته، قطعا می توان با مذاکره خارجی حجم این قراردادها را افزایش داد. البته این امر نیز به ضمانت های دولتی احتیاج دارد و در صورتی که بانک مرکزی و نهادهای دولتی این امر را به طور رسمی ضمانت کنند، تامین مالی در این حوزه با تغییری مثبت همراه خواهد شد.
علــی اکبــر نیکو اقبال، کارشناس مسائلی اقتصادی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به اهمیت سرمایه گذاری در عرصه حمل و نقل اشاره کرد و گفت: اگر ایران قصد دارد کارنامه خود را در حوزه توسعه اقتصادی پربار کند قطعا باید تمام بخش ها حد مطلوبی از توجه را دریافت کنند و صنعت در کنار حمل و نقل پیشرفت کند.

به گفته وی، در این مسیر افـــزایش زیــرســاخت هـای حمل و نقل ایران می تواند نقشی حیاتی را در این عرصه ایفا کند زیرا جابه جایی در کنار تولیدات اقتصادی تعریف می شود و بازدهی آنها در کنار یکدیگر تعریف می شود.
این صاحب نظر اقتصادی با اشاره به اهمیت حمل و نقل ایمن و ارزان گفت: در چنین چارچوبی قطعا ریل می تواند برای ما اهمیت بسیاری داشته باشد و برای تامین منابع مالی آن می توان از ابزارهای گوناگون بهره گرفت. در فضای به وجود آمده پس از برجام گزینه های موجود در این بخش نیز افزایش یافته و می توان به آینده امید داشت.

موقعیت جغرافیایی ایران باعث شده چه سرمایه گذاران داخلی و چه خارجی ورود خود را به عرصه اقتصادی این کشور در یک افق روشن دنبال کنند. این افق روشن اگر در عرصه عمل با تضمین های دولتی همراه شده و اجرا را به سرمایه گذاران واگذار کند می تواند رستاخیز مدنظر وزیر راه وشهرسازی را محقق سازد؛ تضمین هایی که همراهی شان با فاینانس و لیزینگ می تواند ایران پسابرجام را در حوزه ریلی به رقبای منطقه ای و جهانی معرفی کند.