مطابق داده‌های فوق، درصد آماده به کاری لکوموتیوهای موجود در شبکه ریلی ایران در بازه‌های زمانی بررسی شده با نوسان همراه بود‌ه است. به طور کلی از آذر ماه 1400 به بعد، حتی با وجود تزریق لکوموتیو جدید به شبکه ریلی این روند کاهشی است که بسیار جای تأمل دارد. در خرداد ماه 1403، برای نخستین بار درصد آماده به کاری لکوموتیوها به کمتر از 50 درصد رسیده است که در نوع خود یک بحران و فاجعه عملکردی در مدیریت ناوگان ریلی تلقی می‌شود. به زعم کارشناسان حمل‌ونقل ریلی، دلیل اصلی کاهش عملکرد حمل بار ریلی در سال‌های اخیر، وجود گلوگاهی به نام نیروی کشش است.
از ابتدای دوره مدیریت اخیر راه‌آهن ج.ا.ا. تا پایان خرداد 1403، حدود 60 دستگاه لکوموتیو جدید به شبکه ریلی کشور اضافه شده است اما در مقابل، نه تنها تعداد لکوموتیو آماده به کار به همین تعداد افزایش نداشته بلکه 18 دستگاه لکوموتیو از تعداد لکوموتیو آماده به کار کاسته شده است؛ به بیان دیگر 78 لکوموتیو از چرخه خدمت خارج شده اند که این روند باعث آسیب جدی به جایگاه بخش ریلی در کشور شده است. با در نظر گرفتن ارزش میانگین 1.6 میلیون دلار برای هر دستگاه لکوموتیو اضافه شده به شبکه ریلی، با نرخ دلار فعلی 57 هزار تومان، 7113 میلیارد تومان از سرمایه ملی کشور در این دوره مدیریتی به‌خاطر سوانح و بعضاً نیز به‌خاطر تضعیف اقتصاد بخش، زمین‌گیر شده است.
دلایل متعددی را می‌توان برای این عملکرد ضعیف برشمرد که عبارتند از:
– عدم واگذاری لکوموتیوها به بخش خصوصی که مغایر با آیین‌نامه اجرایی سهم بهینه بخش‌های دولتی و غیردولتی در فعالیت‌های راه و راه‌آهن است و باعث کاهش مستمر توجیه اقتصادی فعالیت ناوگان ریلی شده است،
– توقیف عمدی و خلاف قانون تعداد زیادی از واگن‌های باری متعلق به شرکت‌های خصوصی به بهانه‌های واهی که باعث فرار صاحبان بار از بخش ریلی و کاهش درآمد و سود فعالان این بخش شده است،
– انباشت طولانی‌مدت مطالبات شرکت‌های خصوصی مالک لکوموتیو نزد شرکت راه‌آهن و ایجاد بحران مالی و توجیه‌ناپذیری تعمیر و نگهداری لکوموتیوهای بخش خصوصی.
