هنوز این مناقصه برگزار نشده و شاید زیمنس یکی از شانس‌های جدی برنده شدن در این مناقصه باشد اما نکته قابل تامل این است که این شرکت آلمانی بخت حضور در ایران را از دست نداده و قرار است درحال‌حاضر چند پروژه ریلی دیگر را در ایران به‌دست بگیرد.
وزیر حمل‌ونقل آلمان در هفته جاری مهمان وزارت راه و شهرسازی بود و ۶ سند همکاری بین او و وزیر راه و شهرسازی ایران بسته شد. براساس این اسناد، اجرای قطارهای حومه‌ای تهران، قطار حومه‌ای تبریز و افزایش قطار تهران ـ تبریز به شرکت زیمنس سپرده شده است. البته وزیر راه و شهرسازی کشورمان اعلام کرده که با توجه به توان بالای آلمان در صنایع ریلی، پروژه‌های دیگری مانند سیگنالینگ راه‌آهن اصفهان ـ شیراز و کرمان ـ زاهدان نیز با شرکت‌های دیگر آلمانی امضا شده است.
آلمان از جمله کشورهای پیشرفته اروپایی در حوزه صنعت است که بعد از جنگ جهانی دوم، ورود و رشد قابل‌توجهی در صنعت داشته است. در آلمان به عنوان یکی از کشورهای مهم صنعتی، شرکت‌های بزرگ و مطرحی در بخش‌های مهمی از جمله ساخت نیروگاه، قطار، صنایع الکترونیک، صنایع نظامی و… شکل گرفته که زیمنس یکی از آنهاست.
آلمان علاوه بر اینکه از سرآمدان جهان در صنعت ریلی است، برگزارکننده معتبرترین نمایشگاه حمل‌ونقل ریلی دنیا یعنی «اینوترنس» هم هست که هر دو سال یک بار اواخر شهریور برگزار می‌شود.
مهدی ابراهیمی، مدیرعامل گروه صنعتی لیما و مدیرعامل پیشین شرکت حمل‌ونقل ریلی جوپار از جمله کارشناسان صنعت ریلی کشور بوده که در جدیدترین نمایشگاه ریلی آلمان حضور داشته است. او با تاکید بر اهمیت قرارداد ایران با زیمنس، به «گسترش تجارت» گفت: زیمنس از جمله شرکت‌های معتبر و مطرح در حوزه تولید قطارهای روزآمد در سراسر دنیاست. در حوزه صنایع ریلی شرکت زیمنس موفق شده قطارهای مسافری با فناوری بسیار بالا و سریع طراحی کند که در نمایشگاه‌های گذشته آلمان همواره به عنوان قطارهایی باکیفیت، موردتوجه بازدیدکنندگان قرار گرفته و از کشورهای مختلف سفارش‌هایی داشته است. وی معتقد است شرکت زیمنس به عنوان شرکتی سرآمد در حوزه صنایع الکترونیک، از پس سیستم‌های پیچیده الکترونیکی درون قطارها برمی‌آید و به همین دلیل وارد حوزه ساخت قطارهای پرسرعت شده است. به گفته این کارشناس، یکی از آخرین پروژه‌های شرکت زیمنس، اجرای پروژه قطار عربستان سعودی با همکاری شرکت تالس فرانسه است. وی در این زمینه توضیح داد: قطار ریاض که در نمایشگاه ریلی امسال در آلمان رونمایی شد با طراحی شرکت تالس و با همکاری زیمنس و این شرکت ساخته شده است. این قطار به طور کامل اتوماتیک (بدون راننده) و از سوی علائم الکترونیکی هدایت می‌شود.
حرکت به سوی فناوری ریلی روز
قرارداد بستن با شرکت صاحبنامی مانند زیمنس در طراحی و اجرای خطوط ریلی به این معنی است که به‌تدریج در حال خروج از سیستم قطارهای سنتی و سرعت پایین و در حال حرکت به طرف دانش روز دنیا در صنعت ریلی هستیم.
ابراهیمی با اشاره به اینکه ممکن است برخی، به بهانه حمایت از تولید داخل از چنین قراردادهایی انتقاد کنند، یادآوری می‌کند که با قرارداد زیمنس، مسئله حمایت از تولید داخل زیر سوال نمی‌رود زیرا با چنین قراردادهایی به سمت بهره‌گیری دانش روز دنیا می‌رویم. از یک سو مهم است همزمان با فناوری روز دنیا پیش رویم و از سوی دیگر هنوز به آن سطح از فناوری نرسیده‌ایم که تولید داخل مطلوبی داشته باشیم. بنابراین باید از چنین همکاری‌هایی استقبال کرد.
وی یادآوری کرد: در حمل‌ونقل ریلی فناوری ما بسیار قدیمی است و هنوز به سمت قطارهای خودکشش و پرسرعت نرفته‌ایم و اگرچه دانش آن در کشور وجود دارد اما به خاطر برخی مشکلات هنوز به این سمت نرفته‌ایم. بنابراین گریزی نیست که از فناوری روز دنیا از کشورهای دیگر استفاده کنیم.
این کارشناس ریلی با تاکید بر اینکه قرارداد با زیمنس، گام بلندی در توسعه حمل‌ونقل ریلی کشور است، گفت: تفاوت زیادی بین قرارداد بستن با چین و آلمان در حمل‌ونقل ریلی وجود دارد. اکنون با کشور پیشرفته صنعتی قرارداد بسته‌ایم که تمام استانداردهای اروپا را در حوزه قطارهای مسافری رعایت می‌کند.
پیشینه موفق زیمنس در ایران
بررسی «گسترش تجارت» نشان می‌دهد شرکت زیمنس با ۳۵۰ هزار نیرو در حوزه‌های مختلف صنعت مانند نفت و گاز و صنعت ریلی فعالیت دارد و حدود ۳هزار نفر از نیروی این شرکت در حوزه حمل‌ونقل فعالیت می‌کنند و فعالیت آنها حوزه‌های سیگنالینگ، برقی‌سازی، قطارهای حومه‌ای، قطار پرسرعت و لکوموتیو، مترو و واگن‌های مسافری و خدمات مربوط به سرویس‌های نگهداری را شامل می‌شود.
شرکت زیمنس پیش‌تر نیز همکاری‌های ریلی با ایران داشته است. به گفته ابراهیمی، پروژه لکوموتیو مسافری شرکت مپنا نیز از سوی شرکت زیمنس طراحی شده است. وی در این زمینه توضیح داد: بعد از لکوموتیوهای جی‌ام و جی‌ای که قبل از انقلاب در ایران بود، تنها لکوموتیوهای نو که خریداری شد و بدون مشکل کار کرده و هنوز در حال فعالیت است، لکوموتیوهای ساخت زیمنس بوده است. البته خریدهایی از چین یا شرکت آلستوم هم در سال‌های گذشته داشته‌ایم که مشکلات خاص خود را داشتند. به گفته او به طور تقریبی همه قطارهایی که اکنون در مسیر مشهد کار می‌کنند، از جمله این لکوموتیوها هستند.
او در بیان ویژگی خاصی که این لکوموتیوها را نسبت به دیگر لکوموتیوهای موجود در ایران برتری می‌دهد، گفت: سیستم ریلی کشور ما اینگونه است که از شبکه سراسری برق نمی‌گیرد و باید یک دستگاه واگن را به عنوان واگن ژنراتور یا مولد برق در سازمان قطارها داشته باشیم تا برق را تولید کند و به قطارها برساند. بر اساس طول استاندارد قطار در ایران، اگر یک واگن مولد به قطار اضافه کنیم در عمل جای یک واگن مسافری را اشغال کرده است اما شرکت زیمنس طراحی لکوموتیوی را انجام داد که مولد را داخل لکوموتیو طراحی کرد، یعنی لکوموتیو زیمنس هم می‌تواند قطار را بکشد و هم برق واگن‌ها را تامین کند.
این موضوع موجب شده یک دستگاه از سازمان قطار کم شده و به ظرفیت قطار مسافری ما اضافه شود که بهره‌وری را افزایش می‌دهد.
این کارشناس ریلی تاکید کرد: از آنجا که زیرساخت‌های ریلی ما روزآمد نیست، زیمنس برای طراحی و اجرای پروژه‌هایی که قرار است اجرا کند، باید از ابتدا طراحی زیرساخت انجام دهد زیرا در خطوط قدیمی موجود نمی‌توانیم از فناوری جدید استفاده کنیم. این حرکت گام مهمی در زمینه حرکت به سمت استفاده از فناوری روز در صنعت ریلی ما خواهد بود.
گزینه‌های پیش روی زیمنس
زیمنسی‌ها به جز قطارهای حومه‌ای تهران و تبریز و قطار تهران ـ تبریز گزینه‌های دیگری نیز مدنظر داشتند. علاوه براینکه در بهمن سال گذشته اعلام شد آنها برای تامین ناوگان قطار پرسرعت اصفهان ـ تهران اعلام آمادگی کرده‌اند، در تیر امسال نیز گروهی از این شرکت آلمانی از برخی پروژه‌های ریلی ایران بازدید کردند و به نظر می‌رسد بعد از این بازدید بود که پروژه‌های ریلی حومه‌ای را برگزیدند.
کارشناسان زیمنس در تیر امسال از قطارهای حومه‌ای کشور از جمله قطار تهران ـ کرج ـ هشتگرد و تهران ـ پرند بازدید کردند. آنها در آن زمان اعلام کردند که حمل‌ونقل باری از کریدور اصلی بندرعباس ـ بافق ـ آپرین، قطارهای پرسرعت، قطارهای حومه‌ای، سیستم‌های هوشمند، تعمیر و نگهداری از جمله حوزه‌هایی است که برای حضور در ایران، در حال بررسی آنها هستند و حالا با توجه به سندهای همکاری امضا شده در روزهای گذشته، به نظر می‌رسد آلمانی‌ها سیستم قطار حومه‌ای ایران را جذاب‌تر از دیگر بخش‌ها یافته‌اند. راه‌آهن ایران اعلام کرده که قصد دارد در جهت توسعه قطارهای حومه‌ای و آسیب‌شناسی و رفع نواقص این حوزه و جذب مسافر بیشتر، از تجربه زیمنس به ویژه در بخش مهندسی استفاده کند.
نکته آخر…
حمل‌ونقل ریلی یکی از حوزه‌های اقتصادی است که در اسناد کلان توسعه کشور بسیار مورد تاکید قرار گرفته و برنامه ششم توسعه نیز نگاه ویژه‌ای دارد. قطارهای حومه‌ای نیز یکی از موضوع‌های ریلی مورد تاکید برنامه ششم توسعه است و مسئولان تلاش دارند با توسعه این قطارها، بار بزرگی از حمل‌ونقل و آلودگی هوای کلانشهرها بردارند. حالا با امضای سند همکاری بین راه‌آهن ایران و آلمان و با درنظر گرفتن تجربه و فناوری بالای این شرکت در حوزه قطارهای مسافری و حومه‌ای، باید در زمینه قطارهای حومه‌ای در سال‌های آینده منتظر اتفاق‌های خوب و قابل‌توجه باشیم.
