قیمت گذاری کربن: ابزاری در جهت توسعه ی حمل و نقل ریلی

انجمن صنفی شرکت های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته منتشر کرد:

قیمت گذاری کربن: ابزاری در جهت توسعه ی حمل و نقل ریلی

پیشگفتار

در سال 2015، ایران در کنار 196 کشور دیگر جهان، با شرکت در معاهده‌ی پاریس، متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شد. تعهد ایران که از سال 2020 شروع خواهد شد؛ مبتنی بر کاهش 12 درصدی انتشار نسبت به سناریوی پایه تا سال 2030 است (4 درصد به صورت نامشروط و 8 درصد مشروط به کمک‌های فناوری و مالی کشورها و عدم اعمال تحریم‌ها است). بر اساس آمار آخرین ترازنامه‌ی انرژی وزارت نیرو در سال 1394، بخش حمل‌ونقل ایران عامل انتشار 25 درصد از گازهای گلخانه‌ای ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی بوده است؛ که از این میزان در حدود 84 درصد در بخش جاده‌ای، 11 درصد در بخش دریایی و 3 درصد در بخش هوایی تولید شده و تنها 2 درصد از انتشار مربوط به بخش ریلی بوده است. ابزارهای زیادی برای کاهش انتشار در جهان وجود دارند. سیاست‌های قیمت‌گذاری کربن شامل 1) سیستم تجارت نشر و 2) مالیات بر کربن؛ دو ابزاری هستند که در حال حاضر 45 کشور جهان و 25 ایالت یا شهر از این ابزارها برای کاهش انتشار استفاده می‌کنند و در سال 2017 در حدود 16 درصد از گازهای گلخانه‌ای را پوشش داده و گردش مالی در حدود 52 میلیارد دلار داشته‌اند. انتظار می‌رود تا سال 2030، میزان گردش مالی این سازوکارها به 220 میلیارد دلار هم برسد. در سیستم تجارت نشر، برای هر واحد عامل انتشار به صورت سالانه سقف مجاز انتشار تعیین می‌گردد و به میزان تعیین شده، به واحد عامل انتشار مجوز برای انتشار تخصیص داده می‌شود. اگر واحد عامل، کمتر از میزان مشخص شده کربن تولید کرد، می‌تواند اعتبار/مجوزش را به صنایعی که بیشتر از حد مجاز تعیین شده آلاینده تولید کردند، بفروشد و به این صورت یک بازار عرضه و تقاضا به وجود می‌آید. مالیات بر محتوی کربن سوخت‌های فسیلی که مالیات بر کربن نیز گفته می‌شود، معادل مالیات بر انتشار آلاینده‌های ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی است. قیمت‌گذاری کربن اصولاً بر اساس میزان هزینه‌های خارجی یا اجتماعی گاز منتشر شده تعیین می‌گردد. در سال 1394 میزان هزینه‌های اجتمای ناشی از احتراق هر تن گاز کربن دی اکسید برابر با 67.3 هزار تومان بوده است. میزان انتشار کربن دی‌اکسید ناشی از سوختن نفت‌گاز در سال 1394 برای حمل‌ونقل جاده‌ای (با سهم 88.2 درصد از تن‌کیلومتر جابجا شده) در حدود 95 درصد و برای بخش ریلی (با سهم 11.8 درصد از تن‌کیلومتر جابجا شده) برابر با 5 درصد بوده است و این بدین معنا است که هزینه‌های اجتماعی ناشی از احتراق نفت‌گاز و انتشار کربن دی‌اکسید، در بخش جاده‌ای در حدود 20 برابر بخش ریلی بوده است. توجه به این نکته بسیار ضروری است که مصرف سوخت در بخش جاده‌ای برای حمل هر تن‌کیلومتر بار، به صورت میانگین در حدود 5.3 برابر مصرف سوخت بخش ریلی است. بنابراین با مصرف 1 لیتر سوخت در بخش ریلی می‌توان 113 تن‌کیلومتر بار را جابجا کرد؛ در صورتیکه در بخش جاده‌ای با همین میزان مصرف تنها می‌توان 21 تن‌کیلومتر بار را جابجا نمود. در بسیاری از کشورها مانند فرانسه، بخش جاده‌ای بیشترین نرخ مالیات بر کربن را در میان کشورها دارد و در بسیاری از کشورها بخشی از درآمد حاصل از این مالیات در بخش ریلی هزینه می‌شود. در برخی کشورها مانند ژاپن و آفریقای جنوبی، بخش ریلی معاف از پرداخت مالیات کربن است. بنابراین در این گزارش سعی شده تا ضمن آشنایی با مفهوم سیاست‌های قیمت‌گذاری کربن، به بررسی وضعیت این سیاست‌ها در جهان پرداخته و از ابزار مالیات بر کربن به منظور برجسته کردن مزیت بخش ریلی برای حمل‌ونقل از یک سو و از سوی دیگر برای کمک به اجرای تعهدات ایران برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بهره گرفت. از طرفی سیاست‌های قیمت‌گذاری کربن به عنوان ابزاری قدرتمند، می‌توانند بخشی از منابع مورد نیاز جهت توسعه‌ی حمل‌ونقل ریلی کشور؛ شامل زیرساخت‌ها، ناوگان و مدیریت بهره‌برداری و ترافیک را تأمین نمایند.

مجید بابایی

دبیر انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی و خدمات وابسته

برای دریافت فایل کامل مقاله کلیک کنید.

لینک کوتاه: https://rtcguild.ir/carbon