گروه مطالعات سیاست‌گذاری و پایش فضای کسب و کار انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل ریلی و خدمات وابسته می‌کوشد با ارائه گزارش‌های آماری، تصویری شفاف از عملکرد گذشته صنعت و اثرات آن روی شاخص‌های مختلف حمل و نقل ریلی تهیه و منتشر نماید.
گزارش پیش‌رو شاخص‌های مهم این صنعت را در بازه‌های سالیانه و 3 ماهه چهارم سال 1401 با دوره‌های گذشته مقایسه می‌کند. امید است با افزایش دقت و جامعیت تصمیمات مدیران بر مبنای آمار و اطلاعات به‌روز، شاهد بهبود و پیشرفت در صنعت حملونقل ریلی باشیم.
تحلیل این گزارش در زیر آمده است:
- متوسط بهره‌وری ماهیانه واگن‌های باری در سال 1401 افت 9.3 درصدی نسبت به سال 1400 داشته است. در همین مدت سرعت بازرگانی واگن‌های باری با افت 10.6 درصدی نسبت به سال 1400 به عدد 3.38 کیلومتر بر ساعت رسیده است. از طرفی هر دو این شاخص‌ها در سه ماهه چهارم سال 1401 نسبت به سه ماهه سوم افت داشته‌اند، به‌طوری که متوسط بهره‌وری ماهیانه واگن‌های باری با افت 0.4 درصدی به کمتر از 83 هزار تن-کیلومتر و سرعت بازرگانی واگن‌های باری با افت 6.4 درصدی به 3.24 کیلومتر بر ساعت رسیده است. همچنین تن-کیلومتر بار ترانزیتی ریلی که در سال 1400 رشد جهشی نسبت به سال‌های 1399 و 1398 داشت، در سال 1401 نسبت به سال 1400 افت 50 درصدی داشته است.
- در سال 1401 بهره‌وری واگن‌های مسافری با تسکین محدودیت‌های کرونایی نسبت به سال‌های 1400 و 1399 رشد زیادی داشته است. بخش مسافری ریلی در سال 1401 با جابجایی 29.7 میلیون مسافر و 15.9 میلیارد نفر-کیلومتر، بهترین عملکرد را طی 4 سال گذشته داشته است. عملکرد بخش مسافری سال 1401 از نظر تعداد بلیت رکورد قبلی (28.8 میلیون نفر) متعلق به سال 1389 را پشت سر گذاشته اما همچنان از نظر شاخص نفر-کیلومتر نسبت به رکورد قبلی (17.9 میلیارد نفر-کیلومتر) متعلق به سال 1390 به اندازه 11 درصد کمتر است.
- تعداد لکوموتیوآماده به کار در سال 1401 نسبت به سال 1400 رشد 1 درصدی داشته و به‌طور متوسط، 5 دستگاه لکوموتیو به تعداد روزانه لکوموتیوهای آماده به کار، افزوده شده است. این در حالی است که مطابق با آمار موجود در ماهنامه 12 ماهه شرکت راه‌آهن ج.ا.ا. موجودی سرمایه‌ای لکوموتیوها از 958 دستگاه در فروردین ماه به 988 دستگاه در اسفند ماه رسیده و 30 لکوموتیو به شبکه حملونقل ریلی کشور اضافه شده است.
- در سال 1401 انجمن صنفی شرکت‌های حملونقل ریلی و خدمات وابسته با انتشار منظم آمار عملکردی سه ماهه، بر لزوم توجه بیشتر مسئولین به این صنعت برای جلوگیری از تداوم افت‌های مخرب تاکید داشته است. اندک تاملی در آمار عملکردی حمل بار ریلی نشان می‌دهد که این بخش از سال 1399 به بعد همواره با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کند. سرریز این مشکلات در صنایع و معادن متکی به بخش حمل بار ریلی آثار منفی مشهودی به شکل کاهش بهره‌وری این صنایع (از جمله در صنعت فولاد) داشته است. بخش حملونقل ریلی مسافری نیز اگرچه با عبور از دوره همه‌گیری ویروس کرونا به شرایط عادی خود بازگشته است، اما قیمت‌گذاری دستوری بلیت‌های مسافری و سایر مشکلات اقتصادی حیات شرکت‌های خصوصی ریلی مسافری را به خطر انداخته است.
اولین و مهم‌ترین گلوگاه صنعت حملونقل ریلی کشور طی سال‌های اخیر، کمبود تعداد لکوموتیو آماده به کار بوده است. بررسی آمار نشان می‌دهد که با وجود افزایش تعداد کل لکوموتیوها، آماده به کاری این ناوگان تغییر محسوسی نداشته است. به نظر می‌رسد که ضعف بخش دولتی در تعمیر و نگهداری لکوموتیوهای تحت مالکیت خود موجب شده تا هر روز موتور تعداد بیشتری از لکوموتیوها خاموش شود. به‌منظور رفع سریع این مشکل، این انجمن کماکان پیشنهاد می‌کند راه‌آهن نسبت به واگذاری مزایده‌ای لکوموتیوهای سرد و زمین‌گیر (در قالب فروش یا ROO) به بخش خصوصی اقدام نماید تا در زمان اندکی تعداد بیشتری از لکوموتیوهای نیازمند تعمیر به مدار خدمت وارد شوند.
امید می‌رود با تدبیر مسئولین محترم راه‌آهن و حمایت کافی از سوی دولت و مجلس، در سال 1402 شاهد توقف دوره افول بخش حملونقل ریلی کشور و ایجاد روند صعودی در آن باشیم.
این گزارش را می‌توانید از لینک زیر دانلود و مطالعه بفرمایید.
