چین رکورد ژاپن را می‌شکند
با آنکه حرکت در مسیر تحقق ایده وسیله نقلیه پرسرعت ریلی یا همان قطارهای سریع‌السیری که امروزه همه با آن آشنایی دارند از سال‌های بسیار دور یعنی از سال‌های پس از جنگ جهانی دوم و اواخر دهه ۱۹۴۰میلادی در غرب اروپا آغاز و حتی تا پیش از به پایان رسیدن قرن بیستم میلادی چند نمونه از این قطارها – البته با عملکردی ضعیف - ساخته و به شکل آزمایشی راه‌اندازی شد،
اما درنهایت، ایده نخستین نمونه از قطارهای سریع‌السیر برپایه فناوری تعلیق الکترومغناطیسی (Magnetic Levitation) در جهان که به «مگ-لو» شهرت دارند واقعی و در مسیری طولانی راه‌اندازی شده و فعالیت تجاری خود را آغاز کرد در سال ۲۰۰۴ میلادی و از سوی چینی‌ها جامه عمل پوشید و در ماه آوریل این سال قطار فوق سریع شانگهای برپایه سیستم «Transrapid» عملیات تجاری خود را آغاز کرد.
نکته قابل‌توجه درباره قطارهای فوق سریع این است که باوجود چندین دهه تحقیق و توسعه سیستم‌های حرکت شناور مغناطیسی در دنیا، تا امروز و درحال‌حاضر تنها ۳ قطار فوق سریع با سیستم تعلیق الکترومغناطیسی در جهان ساخته شده که مشغول فعالیت هستند و عملیات تجاری خود را با جابه‌جایی ده‌ها هزار مسافر در روز همچنان ادامه می‌دهند. ژاپن به‌عنوان دومین کشور در جهان از چند دهه پیش و از سال ۱۹۶۹میلادی توجه و فعالیت خود را در زمینه قطارهای سریع‌السیر آغاز کرد و حتی نخستین نمونه فوق سریع آن را در سال ۱۹۷۹میلادی در مسیر آزمایشی میازاکی با سرعت ۵۱۷ کیلومتر (۳۲۱مایل) در ساعت به طور منظم و به دفعات به حرکت درآورد اما وقوع سانحه‌ای که منجربه از بین رفتن و انهدام کامل آن قطار شد این کشور را وادار به تامل بیشتر و بازنگری در فناوری‌های کاملا بومی خود کرد تا سرانجام در مارس سال ۲۰۰۵ قطار جدید و کم‌سرعت خود برپایه فناوری HSST را با نام تجاری «لی‌نی‌مو (Linimo)» همزمان با نمایشگاه جهانی «ورلداکسپو۲۰۰۵» به شکل کامل و تجاری راه‌اندازی کرد. کارآیی این قطار به حدی بالا بود که با وجود سرعت نه‌چندان زیادش، در ۳ ماه نخست فعالیت در مسیر خط لی‌نی‌مو، موفق به جابه‌جایی بیش از ۱۰ میلیون مسافر شد.
فناوری تعلیق الکترومغناطیسی
کره‌جنوبی هم به عنوان چهارمین کشور جهان که موفق شد ایده فناوری تعلیق الکترومغناطیسی را به واقعیت تبدیل کند، درحال‌حاضر یکی از کشورها در دنیاست که دارای قطار فوق سریع فعال در مسیرهای داخلی خود است. کره‌ای‌ها این موفقیت خود را در اوایل امسال میلادی (۳ فوریه ۲۰۱۶) با راه‌اندازی نخستین مسیر حرکت قطار فوق سریع مگ-لو شبه جزیره کره از مبدا فرودگاه اینچه‌اون جشن گرفته و فعالیت تجاری حمل‌ونقل مسافر با آن را آغاز کردند.
سریع‌ترین‌ها در میان سریع‌السیر
در میان قطارهای فوق‌سریع مشغول کار کنونی، چینی‌ها یک رکورد جهانی دیگر را نیز به نام خود ثبت کرده‌اند و آن رکورد سریع‌ترین قطار است که با حداکثر ۴۳۱ کیلومتر سرعت به همان قطار فوق سریع مگ‌لو شانگهای تعلق دارد و مسافران خود را در مسیر رفت‌وبرگشت از فرودگاه بین‌المللی پودونگ به شانگهای و بالعکس البته با سرعت متوسط ۲۰۰ کیلومتر در ساعت جابه‌جا می‌کند. چینی‌ها همچنین نخستین قطار مگ- لو ۱۰۰درصد بومی‌سازی شده خود را در ماه مه امسال پس از به اتمام رساندن ساخت آن از سوی شرکت‌های داخلی در شهر چانگ‌شا راه‌اندازی کرده‌اند که البته سرعت آن درحال‌حاضر حداکثر ۱۰۰ کیلومتر در ساعت است و وظیفه حمل‌ونقل مسافران از ایستگاه راه‌آهن جنوبی تا فرودگاه را در این منطقه برعهده دارد.
یک تلاش ناموفق
چینی‌ها در زمینه ثبت رکورد بالاترین سرعت قطارهای فوق سریع یک تلاش ناموفق نیز داشته‌اند و قرار بود نمونه آزمایشی ساخته آنها که در سال ۲۰۱۴میلادی مورد آزمایش قرار گرفت به سرعت بی‌نظیر ۱۸۰۰ کیلومتر در ساعت برسد اما این تلاش آنها شکست خورد.
اما در زمینه ساخت سریع‌ترین‌ها تا امروز ژاپنی‌ها رکورددار مطلق هستند و رقیبی در نزدیکی خود نمی‌بینند چراکه قطار مگ-لو ساخت این کشور در ماه آوریل سال ۲۰۱۵ در یک مسیر آزمایشی از مرز سرعت ۶۰۰ کیلومتر نیز گذشت و با رکورد ۶۰۳ کیلومتر در ساعت، سریع‌ترین قطار سریع‌السیر جهان لقب گرفت. با این وجود، عنوان و رکورد ژاپنی‌ها در مرحله آزمون این قطار و راه‌اندازی آزمایشی آن به‌دست آمده و از شواهد موجود چنین به نظر می‌رسد که تا شروع عملیات تجاری واقعی این قطار فوق سریع هنوز زمان زیادی باقی‌مانده است. اما به نظر می‌رسد چینی‌ها رکوردشکنی ژاپنی‌ها را به هیچ‌وجه برنمی‌تابند زیرا ۱۸ماه پس از رکوردشکنی ژاپنی‌ها، یک شرکت راه‌آهن چینی وابسته به دولت ماه گذشته به طور رسمی اعلام کرد برنامه‌های خود را برای توسعه و ارتقای فناوری‌های ویژه قطارهای سریع‌السیر آغاز کرده و قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ میلادی سریع‌ترین قطار مگ- لو چین را که قابلیت رسیدن و عبور از سرعت ۶۰۰ کیلومتر در ساعت را دارد به شکل کاملا داخلی ساخته و فعالیت آزمایشی آن را آغاز کند. البته قطار مگ-لو فعلی چین که از سال ۲۰۰۴میلادی به عنوان سریع‌ترین قطار جهان در مسیر شهر شانگهای تا فرودگاه بین‌المللی پودونگ در رفت و آمد است همچنان لقب سریع‌ترین را در اختیار دارد اما نکته مهم در این‌باره- شاید حتی برای خود چینی‌ها- آن است که آنها این قطار را با مشارکت یک کنسرسیوم آلمانی، نه خودشان به تنهایی، ساخته و راه‌اندازی کرده‌اند.
نگاهی به گذشته سریع‌السیرها
براساس آنچه در پیشینه ساخت قطارهای سریع‌السیر در منابعی همچون ویکی‌پدیا و دیگر پایگاه‌های اطلاعاتی و خبری قابل دسترسی در اینترنت می‌توان مشاهده کرد، جرقه ساخت وسیله نقلیه‌ای که نیروی حرکتی آن به وسیله یک موتور القایی خطی تامین می‌شود (یعنی موتوری که با بهره‌گیری از ویژگی‌های منحصربه‌فرد میدان‌های الکترومغناطیسی به کار می‌افتد) برای نخستین بار در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی در ذهن پروفسور اریک لیت‌ویت، استاد امپریال کالج لندن زده شد که گرایش تحصیلی‌اش در رشته مهندسی برق بود. او موفق شد با توسعه و تکمیل ایده خود نخستین موتور القایی خطی در ابعاد واقعی را در سال ۱۹۶۴میلادی بسازد. معرفی ایده نوآورانه لیت‌ویت در سطح بین‌المللی توجه و علاقه کشورهای متعددی را جلب کرد و این کشورها از همان دهه ۱۹۶۰میلادی وارد این حیطه شدند، به گونه‌ای که امریکا از سال ۱۹۶۸میلادی و ژاپن از سال ۱۹۶۹میلادی تحقیق و توسعه در زمینه موتورهای القایی و ساخت وسایل نقلیه‌ای که نیروی حرکت‌شان را از میدان‌های الکترومغناطیسی تامین کنند، آغاز کردند. ژاپنی‌ها در این زمینه بسیار بهتر عمل کرده و در سال ۱۹۷۹ میلادی موفق به راه‌اندازی آزمایشی نخستین قطار مگ – لو در مسیر آزمایشی میازاکی شده و حتی به رکورد بی‌سابقه و تاریخی ۵۱۷ کیلومتر (۳۲۱ مایل) در ساعت نیز رسیدند و بارها و بارها آن را تکرار کردند.
با این همه، عنوان نخستین نمونه از قطارهای مگ-لو که مرحله تجاری‌سازی عملیاتی را نیز پشت سر گذاشته و به طور عملی اقدام به جابه‌جایی مسافران کرد، به شهر بیرمنگام در بریتانیا و قطار راه‌اندازی شده در مسیر حد فاصل ایستگاه خط آهن بین‌المللی و فرودگاه بیرمنگام تعلق می‌گیرد که با همین عنوان (مگ- لو Maglev) شهرت پیدا کرد. این قطار که حداکثر سرعت آن به ۴۲ کیلومتر (۲۶ مایل) در ساعت می‌رسید سرانجام در سال ۱۹۹۵میلادی به دلیل ناتوانی در تامین انتظارات بیش از اندازه‌ای که از کارکرد آن داشتند از حرکت باز ایستاد و عمر فعالیتش به پایان رسید، اما به هر حال نامش به عنوان نخستین قطار مگ-لو جهان که عملکردش از مرحله آزمایشی فراتر رفت و چندین سال عملیات کاری تجاری انجام داد در تاریخ ثبت شده است؛ هر چند عنوان سریع‌السیر یا فوق سریع درباره آن چندان مصداق پیدا نکرد.
دیدگاهتان را بنویسید